Taxonomie

De biologische systematiek van de zebravink (Taeniopygia guttata castanotis)

Vaktermen
Taxonomie:	biologische systematiek, de wetenschap die zich bezig houdt met de hierarchische indeling en de naamgeving (nomenclatuur) van planten en dieren, en verder met de verwantschappen die tussen levende wezens volgens hun evolutie bestaan.
Taxonoom:	wetenschapper die de levende wezens classificeert ("taxeert")
Categorie:	plaats in de hierarchie der biologische systemen, bv. geslacht (genus), soort (species) ...
Taxon:	een systematische eenheid van een verzameling individuen bv. de orde Carnivora ("vleeseters"), de familie Felidae ("katachtigen") of de geslacht felis ("kat") enz.; (meervoud: Taxa).

Natuurvrienden worden in determineringsboeken en andere werken betreffende onze fauna en flora altijd weer geconfronteerd met wetenschappelijke soortnamen. Dikwijls worden twee, zelfs drie vreemde woorden gebruikt voor het aanduiden van een dier- of plantensoort. Soms nemen auteurs ook genoegen met het vermelden van slechts één naam zodat de lezer meermaals in problemen komt. De latijns en griekse namen berusten op de wetenschap der "Taxonomie", de in de dier- en plantkunde internationaal gebruikte biologische systhamtiek, die hier bijvoorbeeld voor de zebravinken nader verklaard wordt.

Biologische systematiek

De systhematische, taxonomische indeling van het "dierenrijk" (Regnum) in de verschillende categorieën begint met de "Stammen":
Uit de oude "stam" (Phylum) van de chordadieren (Chordata) bv. de onderstam van de "gewervelde dieren" (Vertebrata) zijn de "klassen" van de vissen, amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren ontstaan. Alle gevederden worden in een klasse (Classis) samengebracht terwijl men alle tegenwoordige (rezenten) en uitgestorven vogelsoorten tot een gemeenschappelijke oervorm herleidt die hunnerzijds tot de kleine tweebenige sauriërs terug gaan. De Solnhofener oervogel (Archaeopteryx) geeft ons ongeveer een voorstelling daarvan, hoe de voorouders van de vogels (Aves) er zouden kunnen uitgezien hebben. Verdere oorspronkelijke vormen –- vermoedelijk zelfs schakels, verbindende elementen (missing links) – tussen de vogels en hun voorouders, werden einde van de twintigste eeuw in China ontdekt.

Taxon Nederl.	Taxon wetensch.	Zebravink Nederlands	Zebravink wetensch.	Voorbeelden van andere Dieren
Rijk	Regnum	Dieren	Animalia	(Bacteriën, Schimmels, Planten)
Onderrijk	Sub-Regnum	—	—	—
Stam	Phylum	Chordadieren	Chordata	Sponzen, geleedpotigen, weekdieren, stekelhuidigen, eencellige, plat-, rond- en ringwormen
Onderstam	Sub-Phylum	Gewervelde dieren	Vertebrata	Manteldieren (Tunicata), schedellozen (Acrania)
Klasse	Classis	Vogels	Aves	Kwallen, spinachtigen, duizendpoten, insecten, beenvissen, kreeftachtigen, zoogdieren
Onderklasse	Sub-Classis	Recente vogels	Neornithes	Kreeften, Pterygota (moderne vluchtinsekten), squamata, buideldieren, hogere zoogdieren
Orde	Ordo	Musachtige *	Passeriformes	Scorpioenen, tweevleugeligen, vliesvleugeligen, karperachtigen, papegaaiachtigen, handvleugeligen, primaten
Onderorde	Sub-Ordo	Zangvogels	Passeres	muggen, krokodillen, hagedissen, bijeneters, vliegende honden, vleermuizen, apen, muizachtigen
Familie	Familia	Prachtvinken	Estrildidae	plooivleugelwespen, bijen, witvis (voorn), hagedissen, kaketoes, vliegenvangers, echte mezen, Carduelidae (goudvinken enz.), gorsen, hoefijzerneuzen, muizen
Onderfamilie	Sub-Familia	—	—	papierwespen, pythonslangen, dwergvalken, amazone papegaaien, lori's
Geslacht	Genus	Zebravinken	Taeniopygia	Poecile-mezen, amadinen, grasparkieten, parkieten, platstaartparkieten
Soort	Species	Zebravink	T. guttata	glanskop, matkop, spitsstaart amandine, masker amadine, grasparkiet
Ondersoort	Sub-Species	Timor-zebravink	T. guttata guttata	Australische zebravink: Taeniopygia guttata castanotis

* Vele taxonomen noemen de orde Passeriformes "zangvogels"!

Literatuur:
Bezzel, Einhard (1977): Ornithologie. Ulmer, Stuttgart.
Wolters, H. E. (1983): Die Vögel Europas im System der Vögel. Biotropic-Verlag, Baden-Baden.

Biologie